Depremler, insanlık tarihi boyunca en yıkıcı doğal afetlerden biri olmuştur. Aniden meydana gelen bu olaylar, şehirleri saniyeler içinde yerle bir edebilir ve binlerce insanın hayatını etkileyebilir. Geleneksel erken uyarı sistemleri ve kurtarma çalışmaları çoğu zaman yeterli olmazken, yapay zeka (AI) teknolojilerindeki gelişmeler, depremle mücadelede yeni bir umut doğurmuştur.

Bu yazıda, yapay zekanın depremlerle mücadelede nasıl kullanıldığını ve gelecekte neler vadettiğini ele alıyoruz.

 

 Depremin kesin zamanını tahmin etmek hâlâ mümkün olmasa da yapay zekâ ile deprem tahmini konusunda büyük adımlar atılıyor. Makine öğrenmesi algoritmaları, sismik dalgalar, fay hattı aktiviteleri ve mikro sarsıntılar gibi verileri analiz ederek olası riskleri önceden tespit etmeye çalışıyor.

Stanford Üniversitesi'nden araştırmacılar, LSTM (Long Short-Term Memory) tabanlı bir modelle binlerce deprem verisini işleyerek öncü sarsıntıları algılayabilen bir sistem geliştirdi. Japonya’da ise AI destekli sistemler sayesinde trenler durdurulabiliyor, üretim hatları otomatik olarak devre dışı kalabiliyor. Bu birkaç saniyelik avantaj, can kaybını önemli ölçüde azaltabiliyor.

 Deprem sonrası en önemli ihtiyaçlardan biri, hasarın hızlıca tespit edilmesidir. Geleneksel yöntemler zaman alıcıyken, yapay zekâ uydu görüntüleri ve drone verilerini analiz ederek saniyeler içinde hasar tespiti yapabiliyor. Google ve Harvard iş birliğiyle geliştirilen projelerde CNN (Convolutional Neural Networks) kullanılarak yıkım otomatik olarak haritalanabiliyor.

Ayrıca, şehirlerin risk analizi yapılarak, yapı stoku, zemin tipi, inşaat kalitesi ve deprem izolatörleri gibi faktörler makine öğrenmesi modellerine öğretiliyor. Bu sayede kentsel dönüşüm öncelikleri daha bilimsel bir temele oturtulabiliyor.

 Enkaz altındaki hayatların kurtarılması zamanla yarış gerektirir. Yapay zekâ destekli drone’lar, termal kameralarla canlı izlerini tespit edebiliyor. AI sistemleri, ses analizleriyle yardım çağrılarını ayırt edip ekipleri doğru noktaya yönlendiriyor. Doğal dil işleme (NLP) destekli ses tanıma sistemleri, gürültü içinden insan sesini seçerek yer belirlemede yardımcı oluyor

 Büyük depremler sonrasında yardımın doğru yere, doğru zamanda ulaşması hayati önem taşır. Yapay zekâ destekli sistemler, yol durumu, hava koşulları ve öncelikli ihtiyaçları değerlendirerek lojistik rotaları optimize edebiliyor.

2023 Kahramanmaraş depremlerinde, Türkiye'deki bazı start-up'lar ve akademik kurumlar, GPS ve çevrimdışı harita verileriyle çalışan AI sistemleri sayesinde yardım rotalarını başarıyla yönetti.

Üniversiteler ve araştırma kurumları, yapay zekâ destekli deprem simülasyonları geliştiriyor. Bu sistemler, farklı zemin türlerinde oluşabilecek yıkım senaryolarını modelleyerek, şehir plancıları ve mühendisler için karar destek araçları sunuyor. Ayrıca deprem izolatörlerinin etkileri bu simülasyonlarla test edilebiliyor.

Yapay zekanın afet yönetiminde kullanımı birçok avantaj sunsa da veri güvenliği, model hataları ve etik sorumluluklar büyük önem taşır. Özellikle yanlış tahminler, yardım kaynaklarının yanlış yönlendirilmesine neden olabilir. AI sistemlerinin mutlaka insan denetimiyle çalışması ve şeffaflık ilkesine dayanması gerekir.

Depremler kaçınılmazdır; ancak etkileri azaltılabilir. Yapay zekâ, deprem izolatörleri, hasar analizi, akıllı kurtarma teknolojileri ve lojistik planlama gibi alanlarda sunduğu katkılarla, afetlere karşı daha dirençli şehirler inşa etmemizi mümkün kılıyor.

Teknoloji mucizeler yaratmaz; ama doğru kullanıldığında binlerce hayatı kurtarabilir. Geleceğin depremlerine karşı hazırlıklı olmak istiyorsak, daha akıllı çözümlere ve güçlü altyapılara yatırım yapmalıyız

#yapayzeka #depremtahmini #depremizolatörleri #afetyonetimi #hasartespiti #aramaekurtarma #aiteknolojisi #depremhazirligi

Kaynak: https://plusclouds.com/tr/blogs/deprem-ve-yapay-zeka